Fałszywe cytaty

W internecie można znaleźć wiele cytatów, które są błędnie przypisane różnym sławnym postaciom. Zwykle podawane są na zasadzie argumentu do autorytetu – „jak podam ten cytat, to musisz ulec, bo przecież nie będziesz dyskutować z Einsteinem, to byłoby aroganckie”. Samo wyjaśnianie, że argument do autorytetu jest błędem jest oczywiście cenne, ale często łatwiej jest po prostu wskazać, że nie, Einstein (czy Budda, czy Edison) tego nie powiedział. Ta strona ma zbierać takie fałszywe cytaty i być ich wygodnym źródłem.


Albert Einstein „Wszystko jest energią. Wszystko. Dostrój się do częstotliwości tego czego pragniesz, a w nieunikniony sposób stanie się to twoją rzeczywistością. Nie może być inaczej. To nie filozofia, to fizyka” – Einstein nigdy nie powiedział niczego takiego. Ten cytat pochodzi od Darryla Anaka, człowieka który utrzymuje, że opętuje go „wyższy byt” imieniem „Bashar”, cytat ten pochodzi z jego strony z 2000 roku. Omówione jest to np. tutaj.

Albert Einstein „Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni ziemi, to człowiekowi pozostaną już najwyżej cztery lata życia. Nie będzie pszczół, to nie będzie zapylania, nie będzie zapylania, nie będzie roślin, nie będzie roślin, to nie będzie zwierząt…….” – Nie ma żadnych dowodów na to, że Einstein kiedykolwiek mówił cokolwiek o pszczołach. Pierwsze odnotowanie wystąpienie tego cytatu (od razu fałszywie przypisywanego Einsteinowi) to ulotka rozdawana podczas protestu pszczelarzy w Belgii w 1994 (protestowali przeciwko importowanemu miodowi). Co więcej – Einstein był fizykiem. Nie miał najmniejszego pojęcia o pszczołach, biologii czy ekosystemie. Nawet gdyby to był jego prawdziwy cytat, nic by to nie mówiło.

Albert Einstein „Każdy jest geniuszem. Ale jeśli zaczniesz oceniać rybę pod względem jej zdolności wspinania się na drzewa, to przez całe życie będzie myślała, że jest głupia.” – Einstein tego nie powiedział. Pierwszy przypadek, w którym przypisano mu ten cytat to książka samopomocowa z 2004 roku, której autorem był Matthew Kelly,  “The Rhythm of Life: Living Every Day with Passion and Purpose”. Sam cytat jest prawdopodobnie pochodną bajek edukacyjnych. A w praktyce? W praktyce to niektóre ryby potrafią się wspinać, np. poskoczek mułowy.

Albert Einstein „Najpierw naucz się zasad gry. A potem graj lepiej niż wszyscy inni.” – to nie cytat Alberta Einsteina. Prawdopodobnie – i łatwo można zrozumieć skąd wzięło się to nieporozumienie – jego autorką była Amerykanka, senator Dianne Feinstein. Jedna literka w nazwisku, bezgłośna – widać skąd pomyłka.

Albert Einstein „Świat jest miejscem niebezpiecznym nie tylko z powodu tych, którzy czynią zło, ale również tych, którzy na to patrzą i nic nie robią.”  ten cytat jest tak naprawdę wariacją wypowiedzi Edmunda Burke’a „Do triumfu zła trzeba tylko tego, żeby dobrzy ludzie siedzieli bezczynnie.”/ „The only thing necessary for the triumph of evil is for good men to sit and do nothing.”  Prawdopodobnie błędne przypisanie jest prawdopodobnie efektem manii na przypisywanie każdego dobrze brzmiącego tekstu Einsteinowi.

Albert Einstein Procent składany to ósmy cud świata. Ci, którzy go rozumieją, zarabiają na nim. Ci, którzy nie rozumieją, muszą go zapłacić” lub „Największym wynalazkiem ludzkości jest procent składany.” – nie ma dowodów na to, że Einstein w ogóle wiedział o istnieniu procentu składanego. Pierwsze pojawienie się tego hasła przypisanemu Einsteinowi to apokryficzna (i jasno określona jako apokryficzna) anegdota z 1978 z publikacji Bank Performance Annual, Warren, Gorham & Lamont, 1978, p509 kiedy to rzekomo miał on odpowiedzieć „Procent składany” na pytanie reportera o największy wynalazek ludzkości. Kiedy miał być prowadzony wywiad (biorąc pod uwagę, że Einstein zmarł w 1955, a historia pojawiła się dopiero w 1978) nie wiadomo.


Budda „Bądź dla siebie latarnią, która oświetla twą drogę i nie poszukuj światła poza sobą” – ten cytat nie pochodzi z żadnego ze znanych teksów Buddyjskich. Prawdopodobnie jest wypaczonym i wyrwanym z kontekstu tłumaczeniem Mahaparinibbana Sutta, „Therefore, Ananda, you should live as islands unto yourselves, being your own refuge, with no on else as your refuge, with the Dhamma as an island, with the Dhamma as your refuge, with no other refuge.” co można przetłumaczyć jako „Tak więc, Ananda, powinniście żyć jako samotne wyspy, będące swym własnym schronieniem, by nikt nie był waszym schronieniem, by Dhamma była jak wyspa, by Dhamma była waszym schronieniem, jedynym schronieniem”.


Bill GatesGdybym miał zaczynać wszystko od nowa, zająłbym się Network Marketingiem” – w rzeczywistości ten cytat pochodzi od Donalda Trumpa, który powiedział go przy okazji promocji swojego MLMu, Trump University. Warto też wskazać na to, że Trump jest – wbrew wizerunkowi, jaki sobie zbudował – biznesowym nieudacznikiem. Jego majątek jest odziedziczony, a jego działania biznesowe zdołały ten majątek jedynie zmniejszyć. Źródło błędnego przypisywania tego cytatu jest prawdopodobnie dość proste. Ktoś, cytując, pamiętał cytat, kojarzył, że chodzi o kogoś bogatego, a nie pamiętał o kogo dokładnie. W tej sytuacji łatwo mu było wkleić osobę Billa Gatesa jako rzekome źródło.


Powrót do strony głównej Popularne argumenty.